O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Immunologiya va inson genomikasi instituti akademik Aripov U.A., akademik Petrov R.V. va akademik R.M.Xaitov tashabbusi bilan 1985 yilda tashkil etilgan. Institut Markaziy Osiyo va Qozogʻiston hududida bunday profildagi yagona muassasa hisoblanadi.
O‘KTAM ORIPOVICH ORIPOV
(1927–2002) – atoqli olim, jamoat arbobi va sog‘liqni saqlash tashkilotchisi, yirik klinitsist-jarroh, tibbiyot va sog‘liqni saqlash rivojiga, respublikaning tibbiyot oliy o‘quv yurtlari va ilmiy-tadqiqot institutlari uchun yuqori malakali kadrlar tayyorlashga ulkan hissa qo‘shgan.
1953 yil – tibbiyot fanlari nomzodi ilmiy darajasi
1961 yil – tibbiyot fanlari doktori ilmiy darajasi
1956-1964 yillar – Samarqand davlat tibbiyot instituti umumiy xirurgiya kafedrasi mudiri, davolash fakulteti dekani, o‘quv ishlari bo‘yicha prorektori.
1964-1971 yillar O‘zbekiston Respublikasi sog‘liqni saqlash vazirining birinchi o‘rinbosari
1971-1984 yillarda Toshkent davlat tibbiyot instituti rektori
1965 yil – Toshkent davlat tibbiyot instituti davolash fakulteti xirurgiya kafedrasi mudiri
1968 yil – Fanlar akademiyasining muxbir a’zosi
1971 yil – Organ va to’qimalarni transplantatsiya qilish paytida to’qimalarning mos kelmasligini bartaraf etish uchun muammoli tadqiqot laboratoriyasini yaratildi. Maqsad: mahalliy immunomodulyatorlarni amaliyotga joriy etish. Buyrak transplantatsiyasi markazini yaratish.
1972 yil – O‘zbekistonda birinchi marta surunkali buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorga buyrak ko‘chirib o‘tkazildi
1974 yil – Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi haqiqiy aʼzosi
1983 yil – Transplantatsiya immunitetini, autoimmun kasalliklar patogenezini o’rganish, mahalliy immunosupressiv dori vositalarini yaratish borasidagi ishlari uchun A. Beruniy nomidagi Davlat mukofoti bilan taqdirlanishi.
1985 yil – OʻzSSR Fanlar akademiyasi Immunologiya ilmiy-tadqiqot instituti tashkil etildi.
1990 yil – Sog’liqni saqlash vazirligining 1-tip diabetni davolash uchun oshqozon osti bezi orolcha hujayralarini ko’chirib o’tkazishga ruxsati olindi.
1991 yil – Gepatopankreatobiliar jarrohlik ixtisoslashtirilgan ilmiy markazi tashkil etildi.
1993 yil – 1- tip diabetni davolashda orolcha hujayralaridan foydalanish uchun patent olindi.
2001 yil – Rossiya Tibbiyot Akademiyasining xorijiy a’zosi
Aripov U.A. rahbarligida 25 ta doktorlik va 65 ta nomzodlik dissertatsiyalari himoya qilingan.
RАXIM MUSАEVICH XАITOV
(1944–2022) – atoqli olim, tashkilotchi, dunyodagi yetakchi allergolog va immunolog olimlardan biri immunologiya, immunogenetika va biotexnologiyaning fundamental va amaliy jihatlarini rivojlantirishga katta hissa qo‘shgan.
1968 yil – tibbiyot fanlari nomzodi ilmiy darajasi
1972 yil – tibbiyot fanlari doktori ilmiy darajasi
1983 yil – SSSR Fanlar akademiyasi Immunologiya instituti direktorining o’rinbosari
1985 yil – OʻzSSR Fanlar akademiyasi Immunologiya ilmiy-tadqiqot instituti tashkil etildi.
1988-2014 yillar SSSR Fanlar akademiyasining Immunologiya ilmiy-tadqiqot instituti direktori, Rossiya Tibbiyot fanlari akademiyasining muxbir aʼzosi, Rossiya Federatsiyasida xizmat koʻrsatgan fan arbobi
1997 yil – Rossiya Tibbiyot fanlari akademiyasining haqiqiy a’zosi
2005 yil – Klinik allergologiya va immunologiya kafedrasi mudiri, Rossiya allergologlar va klinik immunologlar uyushmasi prezidenti, JSST immunologiya bo’yicha ekspert.
2006 yil – Rossiya Tibbiyot fanlari akademiyasining immun tizimining fiziologiyasi bo’yicha akademigi, “Immunologiya” darsligi muallifi, 2009 yil – “Allergologiya va immunologiya” milliy qo’llanmasi
2011 yil – “Immunologiya” va “Immun tizimining fiziologiyasi va patologiyasi” jurnallari bosh muharriri.
Mukofotlar:
Oʻzbekiston SSR Davlat mukofoti, “Konjugatsiyalangan polimer-subbirlik immunogenlar va vaktsinalar” ishi uchun Rossiya Federatsiyasi Davlat mukofotlari bilan taqdirlanishi (2001);
Mahalliy immunologiyani ilmiy va amaliy rivojlantirishdagi ulkan yutuqlari uchun Rossiya Federatsiyasi Davlat mukofoti (2011); III darajali “Vatanga xizmatlari uchun” ordeni (2010); IV darajali “Vatanga xizmatlari uchun” ordeni (2005); “Shon-sharaf” ordeni (1997); Mehnat Qizil Bayroq ordeni;
“Shon-sharaf belgisi” ordeni bilan taqdirlanishi;
Lenin komsomoli mukofoti (1973) – gematopoetik to’qimalarni nurlangan retsipiyentlarga transplantatsiya qilishning amaliy ahamiyatli muammolarini eksperimental tahlil qilish uchun, SSSR Tibbiyot fanlari akademiyasining A. A. Bogomolets mukofoti bilan taqdirlanishi;
Rossiya Fanlar akademiyasining I. I. Mechnikov mukofoti; Rossiya Federatsiyasi hukumati mukofoti (1996); erishilgan mehnat yutuqlari uchun Rossiya Federatsiyasi Prezidentining Faxriy yorlig’i bilan taqdirlanishi (2015).
REM VIKTOROVICH PETROV
taniqli novator-olim, tibbiyot fanining yangi yo'nalishi asoschisi, yuqori malakali kadrlar tayyorlash, Rossiya va MDH mamlakatlarida immunologiya fanini o'qitish va targ'ib qilishga katta hissa qo'shgan.
1954 yil – tibbiyot fanlari nomzodi
1961 yil – tibbiyot fanlari doktori
1971 – 1972 SSSRdan BMT Ilmiy qo’mitasida immunolog-mutaxassis.
1976 yil – Jahon sog’liqni saqlash tashkilotining immunologiya bo’yicha mutaxassisi 2019 yilga qadar – Rossiya Fanlar akademiyasi Nanotexnologiya va axborot texnologiyalari bo’limining nanobiotexnologiya bo’limiga rahbarlik qilgan, Rossiya Milliy bioetika qo’mitasi.
1983 yil – Butunittifoq immunologlar ilmiy jamiyati prezidenti. Hozirda Rossiya immunologlar ilmiy jamiyatining faxriy prezidenti. Rossiya allergolog va klinik immunologlar uyushmasining faxriy prezidenti.
“Rossiyadagi fan” jurnalining bosh muharriri, “Immunologiya”, “Fanlar akademiyasi xabarnomasi”, “Allergologiya va immunologiya” jurnallari tahririyati a’zosi.
1984 yil – SSSR Fanlar akademiyasining haqiqiy a’zosi
1985 yil – Toshkentda Immunologiya instituti filiali tashkil etildi
1988 yil – SSSR Fanlar akademiyasining vitse-prezidenti
1992 yil – Akademiklar M. M. Shemyakin va A. Ovchinnikov nomidagi Bioorganik kimyo instituti immunologiya kafedrasi mudiri.
1988-2001 yillar SSSR Fanlar akademiyasining vitse-prezidenti, keyin Rossiya Fanlar akademiyasining vitse-prezidenti.
2001 yil – Rossiya Fanlar akademiyasining maslahatchisi.
400 dan ortiq ilmiy maqola va 16 monografiya, universitetlar uchun “Immunologiya” darsligi muallifi va hammuallifi (1987).
Mukofotlar, faxriy unvonlar
Sotsialistik Mehnat Qahramoni (1991). Oktyabr inqilobi ordeni bilan mukofotlangan (1981),
III darajali “Vatanga xizmatlari uchun” (1999), “Mehnat jasorati” medali (1956).
2001 yildagi fan va texnika sohasidagi Rossiya Federatsiyasi Davlat mukofotlari laureati (“Konjugatsiyalangan polimer-subbirlik immunogenlar va vaktsinalar” ishi uchun) va 2011 yil (mahalliy immunologiyani ilmiy va amaliy rivojlantirishdagi ulkan yutuqlari uchun) 1996 yil fan va texnologiya sohasidagi Rossiya hukumati mukofoti (peptid tabiatli yangi turini ishlab chiqish, sanoat ishlab chiqarishiga va klinik amaliyotga joriy etish uchun: taktivin va miyelopid). Uning mukofotlari orasida A. A. Bogomolets nomidagi mukofot ham bor. SSSR Tibbiyot fanlari akademiyasi oltin medali (1979), I. I. Mechnikov (1987) nomidagi mukofot, SSSR Fanlar akademiyasi Demidov mukofoti (2000) va boshqalar.
Vashington Fanlar akademiyasining (1993), Norvegiya Fanlar akademiyasining (1999) xorijiy aʼzosi.
1986 yilda SSSR Yozuvchilar uyushmasi a’zoligiga qabul qilingan.